Fieldlab Evenementen: €2.7 miljoen voor onbruikbaar neponderzoek

Lees de uitgebreide versie van dit artikel.

Hé, wat is er aan de hand met die fieldlabs?

Fieldlab Evenementen organiseert grootschalige evenementen. Onder andere festivals, congressen, voetbalwedstrijden met duizenden mensen. Bijvoorbeeld het Eurovisie Songfestival in Rotterdam dit jaar. Klinkt bekend?

Hmmm, ja. Maar ze deden toch onderzoek?

Dat zeggen ze. Maar daar is sinds een paar weken juist veel kritiek op. Wetenschappers zeggen dat er van alles mis is met onderzoek van Fieldlab Evenementen. Professor Ionica Smeets van de Universiteit Leiden noemt het geheel “heel slecht uitgedacht”. Rogier Crolla, arts bij het Amphia-ziekenhuis in Breda, spreekt van een “ondoordacht pseudo-experiment”.

Dat klinkt niet goed.

Inderdaad. Maar het wordt nog erger. Fieldlab Evenementen is helemaal geen onderzoeksgroep. Het is een lobbygroep voor de evenementenbranche.

Serieus?

Helaas wel. Laten we de feiten even op een rijtje zetten.

Oké.

Weet je wat lobbyen officieel is? Dat is het proberen te beïnvloeden van besluiten in het voordeel van de groep waarvoor gelobbyd wordt. Zo omschrijft de Gedragscode Integriteit Rijk het althans.

Klinkt redelijk. Maar hoe is dit van toepassing op Fieldlab Evenementen?

Fieldlab Evenementen bestaat (naast een bijdrage vanuit het Rijk) uit twee kernpartijen: de Alliantie van Evenementenbouwers en het Eventplatform. De Alliantie van Evenementenbouwers noemt zichzelf een brede vertegenwoordiging van de totale sector van sport, cultuur en entertainment.

Het Eventplatform is naar eigen zeggen een overkoepelend platform van branche- en vakorganisaties in de zakelijke evenementenbranche. Het Eventplatform zegt zelf: “We staan sterk door (…) gezamenlijk op te trekken in de lobby in Den Haag.”

Het is helder dat de Alliantie van Evenementenbouwers en het Eventplatform geen onderzoeksorganisaties zijn. Het zijn lobbygroepen voor de evenementenbranche.

Lijkt me duidelijk.

Inderdaad. Fieldlab Evenementen was er eerst ook vrij open over dat ze lobbyen. Op hun website stond aanvankelijk het volgende:

“Het doel van Fieldlab Evenementen is om gevalideerde bouwstenen te ontwikkelen als bewijslast (…) Om daarmee vertrouwen te creëren bij de Rijksoverheid om zo toetsingskaders te verfijnen en de Corona-routekaart aan te kunnen passen.”

Met andere woorden, ze gaven openlijk toe dat hun doel was om besluiten van de overheid te beïnvloeden. Maar dat hebben ze er inmiddels afgehaald.

Dat klinkt als …

… inderdaad, lobbyen.

Maar waar lobbyt Fieldlab Evenementen dan voor?

Kort gezegd: om zo snel mogelijk weer grootschalige evenementen te mogen organiseren.

Ehm… Terwijl we nog steeds in de derde golf zitten?

Het lijkt er wel op. Punt is dat Fieldlab Evenementen een handig drukmiddel heeft: euro’s. Ze zeggen dat de sector miljarden omzet. En dat ruim honderdduizend mensen hun baan kunnen verliezen.

Oh, dat is wel serieus. Maar wat heeft dat allemaal met onderzoek te maken? Het Eurovisie Songfestival is toch geen onderzoek?

Nou, je moet ook denken aan hoe het overkomt. Je zult het met me eens zijn dat het geen goede sier maakt om te zeggen dat je een festival met 3.500 mensen wilt organiseren terwijl de ziekenhuizen overvol raken en er dagelijks duizenden coronavirusbesmettingen bijkomen.

Nee, dat klopt…

… maar als je zegt dat het om onderzoek gaat, klinkt het al stukken beter.

Ja inderdaad. Dus dat onderzoek, dat was vooral een dekmantel?

Het lijkt er wel op. Dat het bij Fieldlab Evenementen om onderzoek zou gaan (in plaats van gewoon vertier) was de hele rechtvaardiging voor de wetswijziging die werd doorgevoerd om de boel mogelijk te maken. Evenementen zijn immers tijdelijk verboden conform de wet ‘Tijdelijke regeling maatregelen covid-19’, omdat we middenin een pandemie zitten. In de tekst van de wet wordt ‘Fieldlab’ daarom nu omschreven als een “publiek-privaat onderzoeksprogramma”. Maar het is dus lobbyen. (Met een prijskaartje van grofweg €2.736.000.)

Maar wacht even. Dat betekent dus eigenlijk dat het kabinet meer dan €2.7 miljoen heeft betaald om zichzelf te laten lobbyen?

Jij zegt het.

Shiiit.

Ik moet zeggen: Het is niet zo dat Fieldlab Evenementen uniek is in dit soort lobbytactieken. Ik bedoel, net doen alsof lobbywerk eigenlijk wetenschap is.

Niet?

Nee joh. De tabaksindustrie doet dit al jaren. Die betalen bijvoorbeeld wetenschappers om het (bevestigde) oorzakelijke verband tussen roken en ernstige gezondheidsschade in twijfel te trekken.

Dat zou dus echt verboden moeten zijn.

Strikt genomen is lobbyen niet illegaal. Maar helemaal zuiver is het ook niet. Dat zeggen organisaties zoals Transparency International Nederland en Lobbywatch NL. Want het resultaat van geslaagd lobbywerk is beleid in het voordeel van de groep waarvoor gelobbyd wordt, in plaats van in het belang van de hele maatschappij.

Maar dan mag je dat toch geen wetenschap noemen?

Nee, idealiter niet. Dit soort praktijken zijn ieder geval ontsporingen, volgens de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Want de objectiviteit van onderzoeksresultaten komt in het geding. Zulke resultaten moeten dan als onbetrouwbaar worden beschouwd.

Bij Fieldlab Evenementen is het trouwens zelfs nog een tikje erger. Fieldlab Evenementen houdt niet eens meer de schijn op. Ze geven toe dat ze hebben meegeschreven aan het ‘onderzoeksvoorstel’ van professor Voss en andere onderzoekspartijen.

OK, dat ziet er niet goed uit.

Het is zeker niet zuiver. En wat het allemaal nog ernstiger maakt is dat Fieldlab Evenementen nu met allerlei conclusies naar buiten komt, over dingen waar ze helemaal geen onderzoek naar hebben gedaan.

Wat? Dus ze verzinnen gewoon dingen?

Je zou hopen van niet hè? Maar inderdaad, het lijkt er opnieuw wel op. Naar eigen zeggen deed Fieldlab Evenementen wetenschappelijk onderzoek naar gedrag. Sociologie, zeiden ze ook wel eens. Maar de conclusies die ze willen trekken gaan over virusverspreiding op evenementen. Oftewel epidemiologie. Kort door de bocht: hun onderzoeksvragen gaan onder meer over hoe vaak mensen hun handen wassen, maar hun conclusies gaan over of grootschalige festivals en congressen weer veilig plaats kunnen vinden. (Zonder dat ze voor meer besmettingen zorgen.)

Dat is dus gewoon uit de lucht gegrepen?

Yup. Het is in ieder geval op geen enkele manier gebaseerd op hun zogenaamde onderzoek.

Professor Ionica Smeets (die van de Universiteit Leiden) zei al: met zulk ondermaats werk zouden bachelorstudenten niet eens wegkomen.

Dat ze daar mee weg kunnen komen…

Nou, Fieldlab Evenementen kreeg een aantal wetenschappers zo ver dat ze hun naam aan dit hele debakel verbonden. Dat geeft het geheel nog een beetje cachet.

Dat was die professor Andreas Voss, toch?

Ja, die staat inderdaad als ‘hoofdonderzoeker’ te boek. Nu blijkt dat zo’n titel weinig waard is, aangezien de conclusies die Fieldlab Evenementen graag wil presenteren al van tevoren vaststonden.

Pikant detail: afgelopen februari zei professor Voss dat er de rest van dit jaar waarschijnlijk nog niet in volle stadia gevoetbald zou kunnen worden. Dat vonden aan Fieldlab Evenementen verbonden organisaties niet leuk. Voss werd zelfs direct teruggefloten door Gijs de Jong, van de KNVB. (De KNVB is aangesloten bij Fieldlab Evenementen als deelnemer aan het Eventplatform.) Niet lang daarna zei professor Andreas Voss weer precies wat Fieldlab Evenementen wil horen: namelijk, dat het doel is om zo snel mogelijk weer volle stadions te hebben.

Ai… Blijft er überhaupt nog iets overeind staan hier?

Vreemd genoeg vooralsnog wel. Er staan nog allerlei grootschalige Fieldlab Evenementen gepland. Middenin de derde golf. Ziekenhuizen overvol. Terwijl er dagelijks duizenden nieuwe besmettingen bijkomen. Zogenaamd voor ‘onderzoek’. Door een nep-onderzoeksorganisatie. Hoe ze er mee weg komen is ook mij een raadsel.